Zasłużeni zmarli z centralnej Polski
Region Centralnego Łuku Turystycznego i znajdujące się na naszym terenie zabytki i obiekty to nierzadko wspaniałe historyczne dziedzictwo, do którego rozwoju przyczyniło się wiele znamienitych postaci. Refleksyjny, pełen zadumy czas Wszystkich Świętych jest okazją do przypomnienia sobie kilku ważnych i wyjątkowych osób związanych z naszym regionem. Zasłużeni zmarli z centralnej Polski to nierzadko wybitne jednostki znane w całym kraju. Wśród nich są m.in. związani z Krośniewicami: Jerzy Dunin-Borkowski oraz Władysław Anders, św. Faustyna Kowalska ze Świnic Warckich; związani z Łęczycą: Jadwiga Grodzka, Tadeusz Poklewski-Koziełł, Jan Kopka, Lucyna Sztompka oraz z Uniejowem dr Irena Bojakowska.
Jerzy Dunin-Borkowski (1908-1992)
Jerzy Dunin-Borkowski urodził się i zmarł (27.11.1908 – 23.07.1992) w Krośniewicach. Człowiek wielu pasji i talentów – znany był jako wielki kolekcjoner sztuki, muzeolog, farmaceuta, a także twórca Muzeum im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach, którego ekspozycje i liczne zbiory podziwiać można do dziś.
Był synem Władysława, miejscowego farmaceuty i Zdzisławy Bacciarelli, wywodzącej się z rodziny słynnego malarza – Marccello Bacciarellego.
Od wczesnej młodości jego wielką pasją było kolekcjonerstwo, której poświęcił całe swoje życie. Znany był jako jeden z największych kolekcjonerów polskich XX w. W ciągu kilkudziesięciu lat zgromadził około 15 000 dzieł sztuki, wyrobów rzemiosła artystycznego, archiwaliów, numizmatów i pamiątek po wybitnych Polakach oraz wielotysięczny cenny księgozbiór, z kilkoma inkunabułami.
Po 1950 r. J. Dunin-Borkowski prezentował swoje cenne zbiory w Krośniewicach, w słynnym nie tylko w Polsce, prywatnym „Muzeum nad Apteką”. Zgromadzone tutaj zbiory należały do największych i najbogatszych kolekcji w Polsce. Przez kilkadziesiąt lat miejsce to było prawdziwą mekką dla polskich kolekcjonerów. Muzeum bardzo często odwiedzały znane postacie świata sztuki, polityki, nauki, wybitni kolekcjonerzy i muzealnicy z kraju i zagranicy oraz rzesze zwykłych turystów.
W 1965 r. został uhonorowany buławą i tytułem „Hetmana Kolekcjonerów Polskich”. Ponadto, posiadał godność członka honorowego wielu stowarzyszeń kolekcjonerskich, regionalnych i naukowych. Był również kawalerem Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski oraz wielu innych odznaczeń, odznak honorowych, medali pamiątkowych i nagród. W dniu 24 października 1978 r. przekazał swoją kolekcję państwu polskiemu. Został wówczas dożywotnim kuratorem, powstałego w wyniku darowizny, Muzeum im. Jerzego Dunin – Borkowskiego w Krośniewicach Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie.
Władysław Anders (1892-1970)
Władysław Anders – był jednym z najwybitniejszych generałów broni Wojska Polskiego. Był również dowódcą Armii Polskiej w ZSRR oraz 2 Korpusu Polskiego. Dowodząc 2 Korpusem Polskim, zdobył między innymi Monte Cassino, Ankonę i Bolonię. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych w latach 1944-1945, następca Prezydenta RP na uchodźstwie w latach 1950-1954, w 1954 mianowany został przez władze emigracyjne generałem broni. Od 1954 był członkiem Rady Trzech.
Z naszej perspektywy szczególnie ważne są najwcześniejsze lata życia generała.
Władysław Albert Anders urodził się 11 sierpnia 1892 roku w Błoniu (obecnie osiedle Krośniewic). Albert Anders, ojciec Władysława, pełnił funkcję administratora majątku właściciela krośniewickich dóbr, Konstantego Rembielińskiego.
W Krośniewicach W. Anders nauczył się jeździć konno. Miał zamiłowanie do wierzchowców. Jego ojciec zajmował się także hodowlą koni. Ta pasja wyniesiona z domu rodzinnego zaowocowała w przyszłości. Jeździectwo uprawiał wyczynowo. W okresie międzywojennym szkolił i sam dawał przykład. Wygrał m.in. zawody w Warszawie, zorganizowane z okazji powiększenia toru na Służewcu w 1925 roku.
Władysław spędził w Krośniewicach swoje dzieciństwo, do ok. 1901-1903 roku. Tutaj pobierał naukę w prywatnej szkole Kazimiery Wiśniewskiej. Gdy miał 8 lat, rodzice wysłali go do Warszawy. Tam zamieszkał u kuzynostwa. Uczęszczał do szkoły realnej, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum. Przyjeżdżał do domu rodzinnego w Błoniu w czasie wolnym od nauki.
W 1903 r. rodzina Andersów wyprowadziła się z Błonia / Krośniewic do Taurogów na Litwie.
W miejscu urodzenia generała Andersa w 50. rocznicę śmierci (maj 2020 r.) nastąpiło odsłonięcie przepięknego muralu i uroczysta Msza św.
Źródła: lowicz.gosc.pl, Wikipedia
Św. Faustyna Kowalska (1905 – 1938)
Maria Faustyna Kowalska (właściwie Helena Kowalska) – święta Kościoła katolickiego, zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, mistyczka, stygmatyczka i wizjonerka. Znana przede wszystkim jako głosicielka kultu Miłosierdzia Bożego, nazywana apostołką Bożego Miłosierdzia oraz autorka Dzienniczka, w którym opisała swoje duchowe i mistyczne doświadczenia.
Dla nas szczególnie ważne są pierwsze lata życia św. Faustyny.
Helena Kowalska urodziła się 25 sierpnia 1905, jako trzecie z dziesięciorga dzieci Stanisława Kowalskiego i Marianny z domu Babel, rolników ze wsi Głogowiec obok Świnic Warckich. Dwa dni później została ochrzczona przez ks. Józefa Chodyńskiego w kościele świętego Kazimierza w Świnicach Warckich. W tym samym kościele w 1914 odbyła pierwszą spowiedź i przyjęła pierwszą Komunię Świętą. Dwa lata później rozpoczęła naukę w szkole podstawowej w Świnicach Warckich. Po ukończeniu trzech klas musiała zrezygnować z dalszej edukacji, aby zwolnić miejsce młodszym dzieciom.
Obecnie zwiedzać można Dom Narodzin św. Faustyny w Głogowcu, w pobliskich Świnicach Warckich z kolei znajduje się Sanktuarium Urodzin i Chrztu św. Faustyny.
Jadwiga Grodzka (1905-1990)
W latach 1952 – 1966 Jadwiga Grodzka uczyła języka polskiego w Liceum Pedagogicznym w Łęczycy. W latach 1966 – 1973 była nauczycielką języka francuskiego w łęczyckim Technikum Łączności. Przepracowała w zawodzie nauczycielskim 43 lata.
Jadwiga Grodzka poza pracą pedagogiczną zaangażowała się w działalność związaną z ocaleniem od zapomnienia folkloru Ziemi Łęczyckiej. Opublikowała kilka pozycji na temat Łęczycy i jej okolicy. Najcenniejszą wśród nich są Legendy łęczyckie. Zbierała pamiątki i wytwory kultury ludowej w celu upublicznienia ich w muzeum. To właśnie dzięki staraniom Jadwigi Grodzkiej odbudowano Zamek Kazimierzowski. Była pierwszym kustoszem (od 1948) i kierownikiem muzeum na zamku w Łęczycy (jednej z głównych atrakcji turystycznych CŁT). Zasłużyła się dla odbudowy zamku, uczestniczyła także w renowacji kolegiaty w Tumie. Uczestniczyła w życiu społecznym Łęczycy, przez dwie kadencje zasiadała w Miejskiej Radzie Narodowej w Łęczycy. Należała do współzałożycieli łęczyckiego oddziału Towarzystwa Naukowego Płockiego, istniejącego do dziś. Za pracę na rzecz społeczności swojej „małej ojczyzny” była odznaczona m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi.
Pochowano Ją na miejscowym cmentarzu w rodzinnym grobowcu. Zasłużona Łęczycanka została upamiętniona tablicą umieszczoną na murach zamku. Imię Grodzkiej otrzymała jedna z ulic w centrum Łęczycy oraz Zespół Szkół Zawodowych nr 2 (w 2005).
W 2013 roku została wydana książka syna Jadwigi Grodzkiej, Zbigniewa Grodzkiego Wspomnienia o mojej Matce Jadwidze Grodzkiej 1905 – 1990. Publikacja, wzbogacona licznymi fotografiami i wspomnieniami osób znających Jadwigę Grodzką, ukazała się dzięki wsparciu muzeum w Łęczycy i środowiska szkoły noszącej Jej imię. Potrzeba dodrukowania drugiego wydania w 2014, uzupełnionego przez autora, świadczy o ogromnym zainteresowaniu postacią Jadwigi Grodzkiej.
Tadeusz Poklewski-Koziełł (1932-2015)
Tadeusz Poklewski-Koziełł urodził się 16 stycznia 1932 w majątku Kostyki, zmarł 26 września 2015 w Łodzi. Był archeologiem, profesorem Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Od 1 lutego 1950 do 31 grudnia 1953, pracownik naukowy w Kierownictwie Badań nad Początkami Państwa Polskiego, z przydziałem do kierownictwa prac wykopaliskowych w Łęczycy. W latach 1954-1979 ma przydział do Stacji Archeologicznej w Łęczycy.
Od 1952 zajął się gromadzeniem źródeł do zagadnienia wczesnośredniowiecznych mis brązowych z terenu Europy. Temat ten stał się podstawą Jego tezy doktorskiej obronionej w 1961, zakończonej publikacją. Kolejną był artykuł zawierający społeczną analizę pochówków z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Lutomiersku k. Łodzi (1959 r.) oraz opracowania wyników badań średniowiecznego zespołu osadniczego Kolegiaty Tumskiej pod Łęczycą (1960).Głównym przedmiotem zainteresowań i kolejnych badań terenowych były m.in. założenia obronne, zamki w Besiekierach (1971), Łęczycy (1973–1974), Lutomiersku (1976), Kaliszu (1980–1987), czy średniowieczne wsie pod Uniejowem.
Konsultował liczne archeologiczne badania wykopaliskowe w Polsce, we Francji, w Bułgarii i na Łotwie. Był autorem około 200 publikacji naukowych w językach polskim, angielskim, francuskim, hiszpańskim i niemieckim, w tym kilku książek.
Uchwałą Rady Miasta z dnia 12 lutego 2001 roku nadano tytuł Honorowego Obywatela Miasta Łęczyca prof.dr hab. Tadeuszowi Poklewskiemu – Koziełłowi.
Jan Kopka (1932–2018)
Jan Kopka był łęczyckim regionalistą i kolekcjonerem. Całe życie zawodowe związał ze strażą pożarną. Jedną z największych pasji Jana Kopki było kolekcjonerstwo, którym zajmował się niemal 60 lat. Na zbiory, które obecnie są w dyspozycji córki kolekcjonera, Emilii, składają się: dawne narzędzia rolnicze i domowe, stare aparaty fotograficzne, zegary, telefony, przedmioty związane ze strażą pożarną (pamiątkowe toporki, hełmy itp.) oraz widokówki i guziki. Szczególne miejsce w kolekcji Kopki zajmują prace jego ojca. Przeważają wśród nich rzeźby o tematyce religijnej (przedstawienia świętych), uzupełnieniem są wyobrażenia ptaków. Dwa ule figuralne – Baba i Diabeł Boruta – Jan Kopka przekazał Muzeum Archeologicznemu i Etnograficznemu w Łodzi. Kolekcjoner został zgłoszony do Księgi Rekordów Guinessa ze swoim zbiorem obrazków prymicyjnych i upamiętniających rocznice święceń kapłańskich (został wpisany do Księgi Polskich Rekordów i Osobliwości).
Jan Kopka interesował się historią regionu łęczyckiego. Najpełniejszy wyraz dał temu w opracowaniu: Kroniki OSP w Dzierzbiętowie Dużym za lata 1918–1990, kroniki wsi Chorki i tamtejszej OSP za lata 1918–1996, Historii 25 orkiestr dętych z powiatu łęczyckiego 1918–2005 oraz Kroniki pszczelarzy powiatu łęczyckiego za lata 1918–200323. Z opracowań tych korzystali zarówno naukowcy, jak i hobbyści. Kopka chętnie współpracował z instytucjami kulturalnymi i naukowymi, których wspieranie sprawiało mu satysfakcję. Najczęściej kooperował z Muzeum w Łęczycy. Podarował tej placówce wiele eksponatów, pomagał przy opracowania publikacji o jego ojcu autorstwa kustosz Anny Dłużewskiej-Sobczak. Jan Kopka zaliczał się także do grona przyjaciół Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Regionalista przekazał w darze przedmioty ze swojej kolekcji, głównie narzędzia rolnicze i przedmioty wyposażenia wnętrz do Skansenu Łęczycka Zagroda Chłopska. Pomagał także etnografom pozyskać zabytki od innych osób. Kolekcjoner chętnie oprowadzał wszystkich zainteresowanych etnografią i historią regionu po swoim prywatnym „muzeum”, które stworzył w dwóch pomieszczeniach gospodarczych na swojej posesji.
Jan Kopka był także członkiem Ligi Obrony Kraju, otrzymał Brązowy Medal za Zasługi dla Obrony Kraju. W uznaniu dla bogatej i różnorodnej działalności społecznej w 1992 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Wyrazem uznania mieszkańców Łęczycy i regionu był fakt, że w 2017 r. zostało mu poświęcone spotkanie z cyklu „Osobowości”, w ramach którego Dom Kultury w Łęczycy wyróżnia postaci zasłużone dla miasta i regionu. Z kolei w Łęczyckiej Zagrodzie Chłopskiej w Kwiatkówku, która stanowi część Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi od 9 czerwca do 31 października 2019 r. prezentowana była wystawa Stuletni Skarbiec z kolekcji Jana Kopki.
Lucyna Sztompka (1955-2016)
Lucyna Sztompka to kolejna niezwykle zaangażowana postać w życie Łęczycy i okolic, której nie ma już wśród nas.
Prezes Towarzystwa Miłośników Ziemi Łęczyckiej, wieloletni pedagog, dyrektor I Liceum im. Kazimierza Wielkiego w Łęczycy, autorka wielu książek i publikacji o historii Ziemi Łęczyckiej, aktywna działaczka społeczna.
Była współautorką albumu „Nekropolie Łęczycy. Piękno ukryte w detalu” pokazuje uwiecznione na fotografii, zachowane jeszcze na cmentarzach rzymskokatolickim i ewangelicko-augsburskim XIX-wieczne zabytki cmentarne, pochodzące także z nieistniejących już dwóch cmentarzy: prawosławnego i żydowskiego. Dopełnieniem obrazu jest tekst Mirosława Pisarkiewicza o historii czterech łęczyckich cmentarzy oraz szczegółowe opisy zdjęć Alicji Łosińskiej.
Źródło: lubimyczytac.pl
Dr Irena Bojakowska (-1984)
Dr Irena Bojakowska była związana z Uniejowem.
Jako jedna z nielicznych kobiet w Polsce, 23 czerwca 1928 r., zdobyła dyplom Doktora Wszechnauk Lekarskich. Swoje pierwsze doświadczenia zawodowe zdobywała jako lekarz i wykładowca higieny.
9 kwietnia 1932 r. wyszła za mąż za Klemensa Bojakowskiego, lekarza z Uniejowa – wdowca, ojca dwóch synów: Wacława i Władysława. Od 1 września 1932 roku zamieszkała na stałe w Uniejowie i przy mężu rozpoczęła praktykę lekarską. Swoim życiem i ciężką pracą zaskarbiła sobie wdzięczność mieszkańców miasta Uniejowa i okolicy.
Przez wiele lat była jedynym lekarzem pierwszego kontaktu w promieniu 50 km wokół Uniejowa. Nigdy nie odmawiała pomocy ani dostępu do specjalisty. Docierała furmanką, czy zimą saniami, a później taksówką p. Bolesława Lampe. Leczyła całe pokolenia z najrozmaitszych dolegliwości.
Źródło: uniejow.pl