Święto Zmarłych – czas zadumy i refleksji
Nadchodzące Święto Zmarłych jest wyjątkowym i szczególnym okresem dla wszystkich, którzy utracili kogoś bliskiego bądź ważnego. To czas głębokiej refleksji, wspomnień, zadumy nad życiem i przemijaniem. Czas odwiedzania naszych bliskich w miejscach ich wiecznego spoczynku – na cmentarzach. W tym roku, ze względu na panującą pandemię, możliwe będą utrudnienia w tej sferze. Liczne apele nawołują, by ograniczyć wizyty na cmentarzach, by nie robić tego w tradycyjnie najważniejsze dla wielu Polaków dni – 1 i 2 listopada. Do tego samego namawiamy Państwa. W tym refleksyjnym czasie postanowiliśmy także przybliżyć Wam niektóre znane i osobliwe cmentarze w Centrum Polski.
Znane i osobliwe cmentarze w Centrum Polski: Cmentarz Parafialny w Łęczycy
Jednym z największych i najbardziej znanych cmentarzy w naszym regionie jest Cmentarz Parafialny w Łęczycy, będący własnością Parafii p.w. św. Andrzeja Ap. w Łęczycy. Spoczywa tu wiele zasłużonych osób dla historii i kultury na ziemiach centralnej Polski, w tym Jadwiga Grodzka. Była ona wybitnym pedagogiem, a także inicjatorką odbudowy Zamku Królewskiego w Łęczycy i pierwszym kustoszem Muzeum w Łęczycy.
Na cmentarzu rzymskokatolickim w Łęczycy znajduje się m.in. wydzielona kwatera wojenna żołnierzy Wojska Polskiego poległych we wrześniu 1939 r. Zostało w niej pochowanych 646 żołnierzy.
Wielokulturowość w Nowej Sobótce i apel ekumeniczny o poszanowanie wszystkich cmentarzy
Warto zwrócić również uwagę na Parafia Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Nowej Sobótce. Nowa Sobótka to miejsce wyjątkowe, którego jednym z nadrzędnych celi jest propagowanie szacunku dla różnych kultur i wyznań. Jesteśmy świadkami powstawania Centrum Wielokulturowości „Dom na Skrzyżowaniu”.
W tym szczególnym roku przedstawiciele Polskiej Rady Ekumenicznej, Kościoła Rzymskokatolickiego oraz związków wyznaniowych Żydów i muzułmanów wystosowali wspólny apel o poszanowanie wszystkich cmentarzy. Jest to należne bez względu na pochodzenie pochowanych tam zmarłych. Apel nawołuje także do troski nad wszystkimi miejscami pochówku i przestrzegania przy tym zaleceń sanitarnych związanych z pandemią COVID-19.
Wspólny apel „Pamiętajmy o zmarłych, szanujmy ich groby” wystosowali 26 października prezes Polskiej Rady Ekumenicznej i zwierzchnik Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce bp Jerzy Samiec, przewodniczący rzymskokatolickiej Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki, naczelny rabin Polski Michael Schudrich oraz mufti Rzeczypospolitej Polskiej i przewodniczący Najwyższego Kolegium Muzułmańskiego Związku Religijnego w Polsce Tomasz Miśkiewicz.
W kontekście zbliżającego się 1 listopada autorzy apelu przypominają o godności przynależnej każdemu człowiekowi, także po śmierci. „Pamięć i szacunek dla grobów łączy przedstawicieli różnych wyznań, a także osoby niewierzące. To wyraz naszego człowieczeństwa, świadectwo tego, kim jesteśmy. Traktujmy mogiły nieznanych nam zmarłych w sposób, jakiego oczekujemy w odniesieniu do grobów naszych bliskich” – podkreślili.
Na poniższej fotografii widoczny jest cmentarz należący do Parafii Mariawitów w Nowej Sobótce:
Cmentarze zapomniane? Ślady po osadnictwie olenderskim
W zdecydowanej większości na cmentarzach widać ślady pamięci o naszych bliskich. Są jednak miejsca, nawet w niedalekiej odległości od Łęczycy, gdzie zapomniane nekropolie, osamotnione wśród rozległych pól, czy leśnych kniei, fragmentami potwierdzają swoją funkcję. W dużej mierze są to pozostałości mogił po osadnikach olenderskich, którzy docierali na nasze ziemie już w końcu XVIII wieku. Tu swoją wiedzą i pracowitością zamieniali podmokłe, pozarastane nieużytki w uprawne pola. W większości pochodzili z Fryzji, Niderlandów, północnej Europy najczęściej wyznania menonickiego zaliczanego do protestantyzmu. Dlatego często kojarzono ich z ewangelikami a po wyzwoleniu w 1945 roku uważani byli za rdzennych Niemców. Domyślam się, że po wojennych tragediach i tworzeniu nowego ustroju były to ciężkie czasy dla potomków tej społeczności jak i losów miejsc pochówku. Faktem jest iż z początkiem wieku XX większość pośród osadników stanowili Niemcy, a Holendrzy – menonici – ginęli w ogólnej masie tej społeczności. Niemniej jednak zagubione miejsca spoczynku kolonistów holenderskich są nieodłącznym elementem krajobrazu wiejskiego terenów, zasiedlonych przez osadników i stanowią jedyne świadectwo funkcjonowania tej mało znanej społeczności.
Jak wyglądały stare cmentarzyska ewangelickie?
Cmentarze z reguły niewielkie, położone były na skraju wsi. Otoczone niskim murem z kamieni polnych. Niestety praktycznie na cmentarzach tych nie spotyka się już nagrobków. Ich nieliczne relikty są mocno zniszczone i rzadko można odczytać widniejące inskrypcje. Z racji eksplorowania okolic Łęczycy, turystycznych wypraw czy wycieczek rowerowych miałem okazję zlustrowania stanu kilku starych cmentarzysk ewangelickich. Smutny fakt ich powojennego niszczenia może świadczyć z jednej strony o braku poszanowania dla zmarłych, z drugiej zaś o chęci zatarcia naszej wspólnej historii.
Podczas Święta Zmarłych może warto byłoby odwiedzić jeden z takich osobliwych cmentarzy i zapalić symboliczny znicz. Zainteresowanych odsyłam do książki pana Jerzego Szałygina – Katalog zabytków osadnictwa holenderskiego na Ziemi Łęczyckiej. Osobiście polecam cmentarze w Gminie Grabów w miejscowościach: Rochów, Rochówek, Kępina, Osiny, Polamy, Kobyle, Janów, Wygorzele, Ksawerów, Bugaj, Baranowiec, Bujak, Grabów. Gmina Świnice Warckie: Chorzepin, Zimne, Piaski, Grabiszew.
Prezes Lokalnej Organizacji Turystycznej „Centralny Łuk Turystyczny” Jacek Ziółkowski
Kilka ujęć z zapomnianych cmentarzy w Gminie Grabów:
W tym trudnym i szczególnym czasie otoczmy pamięcią i szacunkiem Zmarłych. Pamiętajmy, by na cmentarzach rożnych wyznań zachowywać się tak, jak czynią to Ci, którzy tam pochowali bliskich.