Kościół pw. św. Mikołaja w Tumie

Drewniany kościół filialny pw. św. Mikołaja przy Parafii Najświętszej Marii Panny i św. Aleksego w Tumie

(gmina Góra św. Małgorzaty, powiat łęczycki) stoi co prawda w cieniu dwunastowiecznej, monumentalnej kolegiaty romańskiej, ale niewątpliwie  dorównuje jej swoją historią.

Już od XI – XII wieku jako kościół parafialny pełnił ważną funkcję dla osady tumskiej i starego miasta w Łęczycy. Jarmarki łęczyckie, jeszcze po lokacji odbywały się wszak w dniu św. Aleksandra i św. Mikołaja. Z kolei pierwsze zapiski dotyczące budowy drewnianego kościoła sięgają 1250 roku. Wystawienie jego przypisuje się fundacji Kanoników Regularnych. W tym samym czasie w Łęczycy nastąpiło erygowanie parafii przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Pełkę, funkcjonującej przy tym kościele aż do 1819 roku. Wtedy to rząd carski pozbawił archikolegiatę jej godności, zamieniając ją w świątynię parafialną, a kościółek św. Mikołaja w jej filię.

Okręg parafialny obejmował okoliczne wioski

(również po przeciwnej stronie Bzury) wraz z kościołem pw. św. Bartłomieja w Topoli Królewskiej. Po zniszczeniu tumskiej świątyni przez Szwedów w 1705 roku i dekrecie reformacyjnym dotyczącym kolegiaty łęczyckiej, wydanym przez Prymasa Polski Władysława Łubieńskiego, podjęto decyzję o jej konserwacji. Postanowiono, że na czas remontu, na miejscu starego, zostanie wybudowany dla parafian nowy, drewniany kościół. Projekt powstał za sprawą Efraima Szregera, który był głównym architektem odbudowy romańskiej świątyni. Kościół św. Mikołaja konsekrowano w 1761 roku, co można wnioskować z napisu fundacyjnego na belce tęczowej. Co ciekawe, w czasie okupacji hitlerowskiej, kościół ten był w Łęczyckiem jedynym czynnym kościołem rzymsko-katolickim.

Świątynia w Tumie jest budowlą jednonawowową z płaskim stropem, o konstrukcji zrębowej,

zbudowanej z drewna modrzewiowego w stylu barokowym. Ściany oszalowane, nakryte dwuspadowym dachem pokrytym gontem. Nad nawą kalenica zwieńczona malowniczą, drewnianą wieżyczka na sygnaturkę. Nawę od wschodu przedłuża prostokątna kruchta, a węższe prezbiterium z ołtarzem zwrócone jest w kierunku zachodnim za którym znajduje się niewielka zakrystia. Ołtarz główny z centralnie umieszczonym obrazem świętego Mikołaja w typie ikony z XVII wieku, który być może wisiał niegdyś w łęczyckiej cerkwi, noszącej wezwanie św. Mikołaja Cudotwórcy. Przed prezbiterium dwa XVIII-wieczne ołtarze boczne z obrazami Matki Boskiej Niepokalanej i św. Andrzeja. W kościele znajdowały się portrety trumienne z XVIII wieku, obecnie przechowywane na plebani.

Obok kościoła rośnie dąb posadzony w 1999 r. na pamiątkę sprowadzenia z Gniezna do Tumu relikwii św. Wojciecha.

Drewniana świątynia pw. św. Mikołaja w Tumie jest wpisana do rejestru zabytków województwa łódzkiego

(nr rejestru: 88-V-12 z 29.03.1949 r., 88-V-12 z 15.03.1961 r. oraz 64/273 z 25.07.1967 r.). Do rejestru zabytków wpisano również otaczający świątynię cmentarz przykościelny.