Od kilku lat Powiat Łęczycki wspólnie z Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym w Łodzi realizuje projekt pt. „Tum – perła romańskiego szlaku ziemi łęczyckiej”. To obszar o niezwykle bogatej i ciekawej historii, sięgającej wczesnego średniowiecza, jeden z najważniejszych regionów w Polsce sprzed 800 lat. Tum, wieś położona obok Łęczycy, może poszczycić się majestatyczną, największą świątynią romańską w Polsce z II poł. XII w. – Archikolegiatą w Tumie.
W średniowiecznym Tumie, czyli Łęczycy, powstała jedna z pierwszych szkół kolegiackich w Polsce – przetrwała do XVIII w. Archikolegiata Łęczycka w Tumie posiada wspaniały romański tympanon i romańskie freski. Według legendy spoczął w niej Piotr Włost i arcybiskup gnieźnieński Jan Janik oraz kilku innych włodarzy Kościoła – biskupie groby znaleziono w trakcie wykopalisk. W Tumie znajdują się obecnie relikwie Św. Wojciecha. Na ścianie jednej z wież można zobaczyć także „ślady diabła Boruty”. W świątyni odbyło się kilkadziesiąt synodów kościelnych, uznawanych za pierwsze polskie sejmy – kościół był siedzibą arcybiskupów do XVIII w. i pozostawał pod opieką królów polskich. W 1967 r. prymas Wyszyński i arcybiskup Wojtyła w Archikolegiacie Łęczyckiej w Tumie prowadzili uroczystości kończące Milenium Polski. Odbudowana i przekształcona (m.in. strop żelbetowy) po 1947 wg projektu Jana Koszczyc-Witkiewicza. Duży wkład w odbudowę świątyni wniósł ksiądz prałat Władysław Chmiel, który w czasie odbudowy był proboszczem parafii tumskiej.
W latach 2012-2013 w graniczącym z Tumem Kwiatkówku powstał muzeum oraz skansen etnograficzny Ziemi łęczyckiej (zachęcamy do zapoznania się ze szczegółami pod linkiem).
Grodzisko w Tumie na szlaku romańskim Ziemi Łęczyckiej
W odległości ok. 300 m od tumskiej archikolegiaty leży także tzw. „Szwedzka Góra”, pierścieniowate grodzisko kasztelańskie ulokowane w dolinie Bzury.
Przez okolicznych mieszkańców miejsce to zwane było od czasów potopu właśnie „Szwedzką Górą”. Są to pozostałości potężnego niegdyś grodu zamieszkiwanego przez plemię zwane Łęczanami, którego początki przypadają na VI w n.e. W 1107 r. Bolesław Krzywousty w walce o władze z bratem Zbigniewem gród zdobył, odbudował i wzmocnił. W czasach swej świetności, gród posiadał 3 linie wałów i 3 fosy (widoczne do dzisiaj), zaś umocniony częstokołem drewniano-ziemny wał wznosił się na wysokość aż 10 m. Grodzisko było siedzibą m.in. Konrada Mazowieckiego, a po jego śmierci w 1247 roku – jego syna Kazimierza Konradowica, księcia łęczycko-sieradzkiego i jego następców, aż do wybudowania w Łęczycy zamku przez Kazimierza Wielkiego. W latach następnych gród stracił swoje dawne znaczenie i stopniowo ulegał niszczeniu.
To właśnie teraz, po wieloletnich planach trwają intensywne prace nad rekonstrukcją grodu.
Jak widać, przestrzeń Łęczycy, Tumu i Kwiatkówka staje się nowym, interesującym produktem turystycznym ziemi łęczyckiej.
Grodzisko w Tumie – kiedy otwarcie?
Udostępnienie turystom rekonstrukcji tej jakże cennej wczesnośredniowiecznej osady nastąpi wiosną 2022 roku.
