Benedykt Polak – mnich franciszkański i wielki podróżnik

Pierwszy polski podróżnik, który przekroczył granicę innego kontynentu. Benedykt Polak w XIII wieku dokonał tego niewiarygodnego wyczynu. Urodził się ok. 1200 roku we Wrocławiu lub gdzieś w Wielkopolsce. Pewne przesłanki wskazują, że był w młodości rycerzem. W około 1236 roku wstąpił do zakonu franciszkanów i przyjął święcenia kapłańskie. W 1245 r. brał udział w pierwszej europejskiej wyprawie na dwór wielkich chanów mongolskich koordynowanej przez legata papieskiego Giovanniego da Pian del Carpini. Ponad 2,5-letnia podróż zaowocowała wytyczeniem szlaku do wnętrza Azji – krainy dotąd kompletnie nieznanej Europejczykom.  

Dlaczego doszło do europejskiej wyprawy do Chana Mongolskiego?

Mongołowie, których potęga rosła systematycznie od początku XIII wieku, pustoszyli środkowo-wschodnią część Europy, wzbudzając przy tym paniczny strach wśród jej mieszkańców. Na terenie południowej i wschodniej Europy Mongołowie pojawiali się nagle, z dnia na dzień, paląc i niszcząc wszystko, mordując oraz zabierając ze sobą tysiące jeńców. Nikt nie znał ich planów i kierunków podbojów.  Łupieżcze ataki dotykały również ziemie państwa polskiego pogrążonego wtedy w rozbiciu dzielnicowym. Szczególnie tragiczne skutki przyniosła wyprawa z 1241 roku. Jej kulminacyjnym punktem była bitwa pod Legnicą. Na polu bitwy poległo 7 tysięcy rycerzy oraz książę śląski Henryk II Pobożny.

Do świadomości ludzi zaczęło docierać, że przyczyną kolejnych porażek mógł być brak wiedzy o życiu, kulturze, tradycji, doktrynie wojennej czy taktyce podbojów ludu mongolskiego. Papież Innocenty IV w 1245 r. rozpoczął przygotowania do nawiązania z nimi kontaktów i zadanie to powierzył franciszkanom i dominikanom. Aby zwiększyć szansę dotarcia posłów do celu, papież zdecydował się wysłać jednocześnie aż cztery swoje poselstwa. Do stolicy Mongołów dotarło (i wróciło z niej) tylko drugie poselstwo, w którym brał udział Benedykt Polak. Carpini, stojący na czele poselstwa, poprosił mnicha Benedykta o towarzyszenie w podróży i pełnienie roli przewodnika, sekretarza, tłumacza i eksperta w sprawach języka i obyczajów Rusinów. Kiedy jednak znalazł się Benedykt Polak na Ziemi Łęczyckiej?

Benedykt Polak na Ziemi Łęczyckiej

Na Boże Narodzenie 1245 roku legacja dotarła do Łęczycy, gdzie na dworze Konrada mazowieckiego franciszkanie spotkali się z przewodnikami przybyłymi z Rusi, którzy przekazali im wiedzę i doświadczenia z kontaktów z Mongołami. Rusini dysponowali bowiem już sporym bagażem doświadczeń, związanych z próbami porozumienia się ze wschodnimi agresorami. Ich rady były podobne do tych udzielonych przez księcia Wasylkę. Konrad mazowiecki również zaopatrzył zakonników w bogate dary (były to futra bobrowe i borsucze), których część została przeznaczona dla wielkiego chana, a reszta miała im pomóc w uzyskaniu życzliwości mongolskich urzędników i dowódców wojskowych.

Znaczenie i relacja z wyprawy

Sama podróż, w której wziął udział Benedykt Polak, jest określana jako pierwsza i jedna z najważniejszych średniowiecznych wypraw Europejczyków do Azji. Owocem podróży do Azji była rozprawa Benedykta Polaka De Itinere Fratrum Minorum ad Tartaros (Sprawozdanie). Określa się ją jako przełomowe dzieło naukowe, był to bowiem pierwszy europejski traktat o kulturze i językach krajów Dalekiego Wschodu.

Festiwal im. Benedykta Polaka w Tumie, Kwiatkówku i Łęczycy

Na naszych ziemiach od lat czcimy pamięć o wielkim, zasłużonym podróżniku, Benedykcie Polaku. Zapraszamy do obejrzenia relacji z Festiwalu im. Benedykta Polaka, który odbył się w Tumie, Kwiatkówku i Łęczycy. Dnia 8 czerwca nastąpiło uroczyste wręczenie Nagrody im. Benedykta Polaka. Projekt zrealizowany został przy współpracy ze Stowarzyszeniem Powiatów i Gmin Ziemi Łęczyckiej.

Zapraszamy do odwiedzenia Zamku Królewskiego w Łęczycy, gdzie przebywał Benedykt Polak.

Do zobaczenia na kolejnych wydarzeniach związanych z wielkim podróżnikiem 🙂